Chào anh em mê bóng đá, đặc biệt là fan của Ngoại hạng Anh! Chắc hẳn chúng ta không còn xa lạ gì với những pha pressing nghẹt thở, những tình huống đoạt bóng ngay bên phần sân đối phương rồi chuyển hóa thành bàn thắng trong chớp mắt, phải không? Đó chính là “đặc sản” Gegenpressing – một thuật ngữ mà vài năm trở lại đây đã trở nên quá quen thuộc. Hôm nay, hãy cùng tinnongbongda.com mổ xẻ Sự phát triển của lối chơi Gegenpressing tại Premier League, xem nó đã làm thay đổi giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh này như thế nào nhé! Liệu đây có phải chỉ là một trào lưu nhất thời, hay đã trở thành một phần không thể thiếu của bóng đá Anh hiện đại?
Gegenpressing là gì mà “hot” vậy? Giải mã triết lý pressing không ngừng nghỉ
Trước khi đi sâu vào hành trình của nó ở xứ sở sương mù, chúng ta cần hiểu rõ “Gegenpressing” thực chất là gì. Nói một cách dân dã, Gegenpressing (tiếng Đức, có nghĩa là “phản pressing” hay “pressing chống lại pressing”) là một triết lý chiến thuật tập trung vào việc giành lại quyền kiểm soát bóng ngay lập tức sau khi để mất, thay vì lùi về phòng ngự theo cách truyền thống.
Nguyên tắc cốt lõi của Gegenpressing là: thời điểm đội bạn vừa đoạt được bóng cũng là lúc họ dễ bị tổn thương nhất, vì họ đang trong quá trình chuyển đổi từ phòng ngự sang tấn công, cấu trúc đội hình chưa ổn định. Các cầu thủ của đội áp dụng Gegenpressing sẽ lập tức lao vào áp sát, tạo áp lực nghẹt thở lên cầu thủ đối phương đang có bóng và các lựa chọn chuyền bóng gần đó, với mục tiêu đoạt lại bóng càng nhanh càng tốt, lý tưởng là trong vòng 5-7 giây.
Khác với pressing thông thường chỉ diễn ra ở một số khu vực hoặc thời điểm nhất định, Gegenpressing đòi hỏi cường độ cực cao và sự đồng bộ của cả tập thể. Nó không chỉ là phòng ngự mà còn là một vũ khí tấn công lợi hại, bởi việc đoạt bóng ở vị trí cao trên sân sẽ rút ngắn đáng kể quãng đường đến khung thành đối phương và tạo ra cơ hội ghi bàn rõ rệt.
Sơ đồ minh họa cơ chế hoạt động của chiến thuật Gegenpressing trong bóng đá hiện đại tại Premier League
Ai đã khai sinh ra Gegenpressing?
Nhiều người nghĩ ngay đến Jürgen Klopp khi nhắc tới Gegenpressing, nhưng thực tế, người đặt nền móng và định hình triết lý này lại là một chiến lược gia người Đức khác: Ralf Rangnick. Vào những năm cuối thập niên 90 và đầu 2000, Rangnick đã thử nghiệm và phát triển lối chơi pressing cường độ cao, có tổ chức tại các đội bóng ông dẫn dắt như Ulm 1846 và Hannover 96. Ông nhấn mạnh vào việc pressing đồng bộ, tốc độ chuyển đổi trạng thái và tấn công trực diện sau khi đoạt bóng.
Tuy nhiên, chính Jürgen Klopp, một “môn đệ” của Rangnick, mới là người thực sự nâng tầm và phổ biến Gegenpressing ra toàn thế giới, đặc biệt là trong giai đoạn ông dẫn dắt Borussia Dortmund giành những thành công vang dội tại Bundesliga và Champions League. Klopp đã biến Gegenpressing thành thương hiệu, với lối chơi máu lửa, tốc độ và đầy cảm xúc, được gọi trìu mến là “Heavy Metal Football”.
Cuộc đổ bộ và cách mạng Gegenpressing tại Premier League: Dấu ấn Jürgen Klopp
Tháng 10 năm 2015, Jürgen Klopp cập bến Liverpool, mang theo triết lý Gegenpressing đến với Premier League. Đó thực sự là một cột mốc quan trọng đánh dấu Sự phát triển của lối chơi Gegenpressing tại Premier League. Trước đó, giải Ngoại hạng Anh vốn chuộng lối chơi tốc độ, thể lực và những pha bóng dài, nhưng pressing tầm cao một cách có hệ thống và cường độ như Klopp áp dụng thì chưa thực sự phổ biến.
Ban đầu, không ít hoài nghi về việc liệu lối chơi đòi hỏi thể lực khủng khiếp này có thể thành công ở một giải đấu khắc nghiệt như Premier League hay không. Klopp đã từng bước xây dựng Liverpool theo triết lý của mình:
- Tuyển dụng phù hợp: Ưu tiên những cầu thủ có tốc độ, thể lực dồi dào, tinh thần chiến đấu cao và khả năng pressing tốt như Sadio Mané, Roberto Firmino, Mohamed Salah, Andy Robertson, sau này là Fabinho, Alisson Becker, Virgil van Dijk…
- Huấn luyện cường độ cao: Các bài tập tập trung vào việc cải thiện thể lực, tốc độ phản ứng và sự đồng bộ trong pressing.
- Tạo dựng niềm tin: Thổi vào các cầu thủ tinh thần chiến đấu quả cảm, không bao giờ bỏ cuộc và niềm tin vào lối chơi chung.
Liverpool dưới thời Klopp nhanh chóng trở thành một thế lực đáng sợ. Những màn trình diễn pressing nghẹt thở, đoạt bóng ngay trên phần sân đối phương và tấn công với tốc độ chóng mặt đã trở thành hình ảnh quen thuộc tại Anfield. Gegenpressing không chỉ giúp Liverpool phòng ngự hiệu quả hơn bằng cách bóp nghẹt đối thủ từ xa, mà còn tạo ra vô số cơ hội ghi bàn. Đỉnh cao là chức vô địch Champions League 2018/19 và đặc biệt là chức vô địch Premier League 2019/20 sau 30 năm chờ đợi.
“Gegenpressing không chỉ là đoạt lại bóng, mà là đoạt lại bóng ở thời điểm và vị trí thuận lợi nhất để tạo ra cơ hội ngay lập tức. Đó là nghệ thuật biến phòng ngự thành tấn công chỉ trong một khoảnh khắc,” Bình luận viên Lê Minh của gocnhinbongda.com chia sẻ.
Các cầu thủ Liverpool dưới thời Jurgen Klopp đồng loạt áp sát đối phương, thể hiện rõ chiến thuật Gegenpressing tại giải Ngoại hạng Anh
Sự lan tỏa và biến thể của Gegenpressing ở Ngoại hạng Anh
Thành công của Liverpool với Gegenpressing đã tạo ra một làn sóng ảnh hưởng mạnh mẽ đến toàn bộ Premier League. Các HLV khác không thể ngồi yên nhìn đối thủ thống trị bằng một lối chơi mới lạ và hiệu quả.
- Pep Guardiola và Man City: Mặc dù triết lý chủ đạo của Pep là Juego de Posición (Lối chơi vị trí) dựa trên kiểm soát bóng, ông cũng tích hợp các yếu tố pressing cường độ cao, đặc biệt là quy tắc “6 giây” – cố gắng đoạt lại bóng trong vòng 6 giây sau khi mất. Pressing của Man City có phần khác biệt, tập trung vào việc cắt các đường chuyền và pressing theo khu vực hơn là lao vào tranh chấp tay đôi quyết liệt như Liverpool, nhưng mục tiêu cuối cùng vẫn là giành lại bóng nhanh chóng ở phần sân đối phương.
- Mauricio Pochettino (Tottenham, Chelsea): HLV người Argentina cũng là một tín đồ của lối chơi pressing cường độ cao, áp đặt và tấn công trực diện. Ông đã xây dựng một Tottenham đầy năng lượng và từng đưa họ đến chung kết Champions League.
- Thomas Tuchel (Chelsea): Một HLV người Đức khác chịu ảnh hưởng từ Rangnick và Klopp, Tuchel cũng áp dụng các nguyên tắc pressing tầm cao, nhưng có phần linh hoạt và chú trọng vào cấu trúc phòng ngự chắc chắn hơn.
- Các đội bóng khác: Ngay cả những đội bóng tầm trung hay yếu hơn cũng học hỏi và áp dụng các yếu tố của Gegenpressing để tạo lợi thế, ví dụ như Southampton dưới thời Ralph Hasenhüttl (một HLV người Áo cũng chịu ảnh hưởng từ trường phái Đức) hay Leeds United dưới thời Marcelo Bielsa với lối chơi “pressing như điên”.
Sự phát triển của lối chơi Gegenpressing tại Premier League không chỉ dừng lại ở việc sao chép, mà còn là sự thích nghi và tiến hóa. Các đội bóng nhận ra rằng không thể áp dụng cứng nhắc một mô hình, mà cần điều chỉnh cho phù hợp với lực lượng cầu thủ, đối thủ và hoàn cảnh trận đấu.
Nhà báo thể thao Trần Hùng nhận định: “Sự xuất hiện của Klopp và Gegenpressing đã thực sự thay đổi bộ mặt chiến thuật của Premier League. Nó buộc các đội bóng khác phải tìm cách thích nghi hoặc tự nâng cấp cường độ thi đấu của mình.”
Yếu tố nào quyết định thành bại của Gegenpressing?
Để vận hành trơn tru “cỗ máy” Gegenpressing, cần hội tụ đủ nhiều yếu tố, không chỉ đơn giản là hô hào cầu thủ chạy nhiều hơn.
Thể lực và tinh thần đồng đội là chìa khóa?
Chắc chắn rồi! Gegenpressing đòi hỏi cầu thủ phải di chuyển liên tục với cường độ cao trong suốt trận đấu. Nền tảng thể lực sung mãn là yêu cầu bắt buộc. Bên cạnh đó, tinh thần đồng đội, sự kỷ luật và ăn ý là tối quan trọng. Chỉ cần một mắt xích pressing sai thời điểm hoặc sai vị trí, cả hệ thống có thể bị phá vỡ.
Ai là “linh hồn” trên sân?
Mọi vị trí đều quan trọng, nhưng một số vai trò đặc biệt nổi bật:
- Tiền đạo cắm (như Firmino của Liverpool): Thường là người khởi xướng pha pressing đầu tiên, gây áp lực lên trung vệ hoặc thủ môn đối phương.
- Tiền vệ trung tâm (box-to-box): Cần bao quát không gian rộng, đọc tình huống tốt để áp sát và cắt đường chuyền.
- Hậu vệ cánh: Phải có tốc độ và thể lực để dâng cao pressing, đồng thời kịp lùi về khi cần.
Chuyển đổi trạng thái nhanh như chớp?
Đây là yếu tố sống còn. Khả năng chuyển từ trạng thái mất bóng sang pressing đoạt bóng, và từ đoạt bóng sang tổ chức tấn công phải diễn ra trong tích tắc. Sự lưỡng lự hoặc chậm trễ có thể khiến nỗ lực pressing trở nên vô nghĩa.
Một cầu thủ tiền vệ Premier League áp sát quyết liệt để đoạt bóng từ đối thủ, minh họa cho cường độ của Gegenpressing
Thách thức nào đang chờ đợi Gegenpressing tại Premier League?
Mặc dù rất hiệu quả, Gegenpressing không phải là “chén thánh” và cũng tồn tại những hạn chế, thách thức:
- Bị khai thác khoảng trống: Khi đội hình dâng cao để pressing, khoảng trống mênh mông phía sau hàng thủ sẽ lộ ra. Những đội bóng có khả năng thoát pressing tốt và sở hữu những cầu thủ tấn công tốc độ có thể khai thác điểm yếu này bằng những đường chuyền dài vượt tuyến. Chúng ta đã thấy các đội tìm cách “bẻ gãy” pressing của Liverpool hay Man City bằng cách này.
- Bào mòn thể lực và chấn thương: Cường độ vận động quá cao khiến cầu thủ dễ bị quá tải, sa sút phong độ vào cuối mùa và tăng nguy cơ chấn thương. Lịch thi đấu dày đặc của bóng đá Anh càng làm vấn đề này trở nên trầm trọng.
- Sự khắc chế từ đối thủ: Các HLV ngày càng tinh quái hơn trong việc tìm ra phương án đối phó với Gegenpressing. Họ có thể chủ động chơi bóng dài, kéo giãn đội hình pressing, hoặc sử dụng các cầu thủ kỹ thuật có khả năng giữ bóng tốt dưới áp lực cao.
Tương lai nào cho Gegenpressing ở xứ sở sương mù?
Vậy, liệu sự phát triển của lối chơi Gegenpressing tại Premier League đã đến hồi kết? Có lẽ là không. Gegenpressing, hay ít nhất là các nguyên tắc cốt lõi của nó (pressing tầm cao, giành lại bóng nhanh), đã ăn sâu vào tư duy chiến thuật của nhiều đội bóng tại Anh.
Tuy nhiên, chúng ta đang chứng kiến sự tiến hóa. Các đội bóng không còn pressing một cách “điên cuồng” trong mọi tình huống. Thay vào đó, họ pressing có chọn lọc hơn, tính toán thời điểm và khu vực pressing hiệu quả nhất, đồng thời kết hợp linh hoạt với các phương án phòng ngự khác.
Sự xuất hiện của các xu hướng chiến thuật mới, sự thay đổi trong luật lệ (ví dụ: luật thay 5 người giúp duy trì cường độ tốt hơn) và sự phát triển không ngừng của các cầu thủ sẽ tiếp tục định hình lại cách các đội bóng pressing. Gegenpressing có thể không còn là “độc tôn” như vài năm trước, nhưng chắc chắn tinh thần và những yếu tố hiệu quả nhất của nó sẽ tiếp tục là một phần quan trọng của bức tranh chiến thuật tại Premier League.
Câu hỏi thường gặp về Gegenpressing tại Premier League
1. Gegenpressing có phải là chiến thuật tốt nhất không?
Không có chiến thuật nào là “tốt nhất” tuyệt đối. Gegenpressing rất hiệu quả khi được thực hiện đúng cách và có những cầu thủ phù hợp, nhưng nó cũng có điểm yếu và có thể bị khắc chế. Sự hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng cầu thủ, đối thủ, và khả năng thực thi của HLV.
2. Đội bóng nào ở Premier League hiện tại áp dụng Gegenpressing thuần túy nhất?
Liverpool dưới thời Jürgen Klopp vẫn được xem là hình mẫu tiêu biểu nhất của Gegenpressing tại Premier League, mặc dù họ cũng đã có những điều chỉnh theo thời gian. Các đội khác thường tích hợp các yếu tố của Gegenpressing vào lối chơi chung của mình.
3. Cầu thủ nào là hình mẫu cho lối chơi Gegenpressing?
Những cầu thủ như N’Golo Kanté (thời đỉnh cao), Roberto Firmino, Jordan Henderson, Bernardo Silva, Declan Rice… là những ví dụ về các cầu thủ có khả năng pressing, đoạt bóng và hoạt động không mệt mỏi, rất phù hợp với yêu cầu của Gegenpressing.
4. Gegenpressing có phù hợp với mọi đội bóng không?
Không hẳn. Nó đòi hỏi nền tảng thể lực cực tốt, sự kỷ luật chiến thuật cao và những cầu thủ có bộ kỹ năng phù hợp. Việc áp dụng Gegenpressing một cách máy móc mà không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng có thể dẫn đến thất bại.
5. Gegenpressing khác gì so với pressing thông thường?
Điểm khác biệt chính nằm ở thời điểm và cường độ. Gegenpressing tập trung vào việc pressing ngay lập tức sau khi mất bóng với cường độ rất cao và sự tham gia của nhiều cầu thủ ở gần bóng, nhằm đoạt lại bóng nhanh nhất có thể ở phần sân đối phương. Pressing thông thường có thể diễn ra ở nhiều thời điểm khác nhau và không nhất thiết phải quyết liệt như vậy.
Tóm lại, sự phát triển của lối chơi Gegenpressing tại Premier League là một hành trình thú vị, từ chỗ là một làn gió mới lạ dưới thời Klopp đến việc trở thành một yếu tố chiến thuật quan trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến cách các đội bóng thi đấu và cạnh tranh. Nó đã nâng cao cường độ, tốc độ và sự hấp dẫn của giải đấu. Dù có thể sẽ tiếp tục biến đổi và thích nghi, tinh thần chủ động giành lại bóng và chuyển đổi nhanh sang tấn công của Gegenpressing chắc chắn sẽ còn hiện hữu dài lâu trên các sân cỏ nước Anh.
Còn anh em, anh em nghĩ sao về Gegenpressing? Liệu lối chơi này có còn giữ được vị thế trong tương lai hay sẽ bị thay thế bởi những triết lý mới? Hãy để lại bình luận chia sẻ quan điểm của mình nhé!
